Onweer: later meer…?

Het waren twee topdagen. Voor onweerliefhebbers tenminste. Waren er op vrijdag al met regelmaat buien met onweer in het land, op zaterdag ging het helemaal los. Twee buienlijnen die over het land trokken en die met behoorlijk wat onweer gepaard gingen. Een korte terugblik, maar belangrijker nog: een vooruitblik op het weer de komende week.

Het was gisteren, 8:00. Ik werd uit m’n bed gewhatsappt dat er flink onweer aan zat te komen. Na een snelle blik op de radar bleek een behoorlijk complex België te zijn genaderd. Snel alles updaten dus… nu bleek geheel tegen de verwachting in dat een onweerscomplex dat de avond ervoor boven Frankrijk was ontstaan, niet af te zwakken nadat het de nacht had overleefd.

MCS
We hadden namelijk te maken met een MCS dat was ontstaan boven Frankrijk. Een MCS staat voor Mesoscale Convective System. Het houdt in dat een cluster van onweersbuien zo goed georganiseerd is, dat het als één systeem mag worden beschouwd. Het complex organiseerde zich dit keer in een squall line, een buienlijn die met hoge vaart op ons afgedenderd kwam. MCS’en overleven over het algemeen de nacht om daarna uit te sterven. Dit komt doordat de toppen van de buienwolken opwarmen zodra de zon begint te schijnen. Het grote temperatuursverschil tussen niveaus in de wolk verdwijnt dan, en dan is het einde verhaal voor het MCS.

Dit gebeurde echter niet. En dat was geheel tegen de verwachting in. Hoewel de weermodellen nog buiigheid in hun uitvoer hadden, gingen wij ervan uit dat de buien na zonsopkomst snel af zouden zwakken. Integendeel! Ze organiseerden zich – waarschijnlijk onder invloed van de heel dynamische setting in de atmosfeer – juist meer in een lijnvorm en trokken over ons land.

Toen we dat eenmaal in de gaten kregen startten we vrij snel een liveblog op onze facebookpagina. Aan de reacties te zien leek het erop dat de buien gepaard gingen met een prachtige shelf cloud. Zo’n wolk ontstaat als de outflow van een bui – de koele neerwaartse luchtbeweging uit een bui – aan de voorzijde van het systeem warmere lucht omhoog drukt. Deze lucht condenseert en een shelf cloud vormt zich. Vooral bij buienlijnen zijn shelf clouds kenmerkend. Het KNMI gaf al snel code oranje af: eerst voor het zuiden, later voor het gehele land. Achteraf niet geheel onterecht: er waren mensen op het strand aanwezig en bovendien was er achteraf gezien toch schade.

_{De shelf cloud die met de buien gepaard ging (Foto: Davy Dirkse)}

De tweede golf
Het was echter nog niet afgelopen. In de uitvoer van de weermodellen stond voor ’s avonds laat nog een verrassing. Een lagedrukgebied dat boven het westen van Frankrijk lag trok langzaam noordwaarts. Een nieuwe zone met onweersbuien lag ’s middags al weer klaar om uit te groeien tot zware buien. Een breed systeem trok over Europa naar het noordoosten. Wel leek het er al naar uit te zien dat het systeem na middernacht onze regio pas zou bereiken.

En dat gebeurde ook. Het was tegen enen nog druk in onze chatbox en op ons forum. De onweersbuien trokken toen pas over een deel van het land. Ze gingen vooral gepaard met ontzettend veel onweer – ook wel stroboscooponweer genoemd, waarbij het flitst en niet dondert – en veel neerslag. Lokaal is ook sprake geweest van wateroverlast. In Meerkerk sloeg de bliksem in op een rijdende politieauto. Verder is het terrein van de Zwarte Cross veranderd in een modderpoel.

_{Onweersbuien boven Apeldoorn (Foto: Claudia Siemes)}

Meer buien
Na kort toegelicht te hebben wat er gisteren gebeurde is het tijd om vooruit te kijken. Er is namelijk een indicatie dat we te maken krijgen met een ‘gevecht’ tussen twee luchtsoorten tijdens de komende dagen. Het gevolg kan onweersbuien zijn. Kijken we naar vandaag, dan zien we veel bewolking en lagere temperaturen. Het is nu 20 graden en het is de vraag of de hittegolf, die gisteren met 25,4 graden in de Bilt nipt geprolongeerd werd, nog een dagje kan worden gerekt. Dit komt door het lagedrukgebied dat gisteren voor de onweersbuien zorgde: dit ligt nu ten noordwesten van ons land waardoor een zuidwestelijke stroming wordt opgezet.

Op de weerkaart trekt dit laag naar het noorden weg en een ander lagedrukgebied positioneert zich weer net onder de Britse eilanden. De stroming draait tijdelijk wat naar het zuiden en later weer naar het zuidwesten. Morgenavond bouwt lichte onstabiliteit zich op boven met name het zuidoosten van het land. Er lijken nieuwe buien te vormen die lokaal gepaard kunnen gaan met onweer. Echt heftig ziet het er allemaal niet uit voor morgen. Wel wordt het iets warmer: de thermometer tikt tussen 20 en 25 graden aan.

Ook dinsdag kan in het uiterste noordoosten een bui ontstaan volgens de huidige modeluitvoer. De uitvoer is echter zo weinig dat ik hier in combinatie met de termijn niet heel ontzettend veel van verwacht.

Terugkeer van de warmte
Het hogedrukgebied dat zich ter hoogte van Duitsland bevond zakt aan het einde van de week naar het zuiden. Op de weerkaart van nu lijkt het alsof het zich positioneert ter hoogte van de grens tussen Duitsland en Oostenrijk. Aan de westflank van dit hogedrukgebied wordt opnieuw warme lucht vanuit het zuiden naar Nederland toegestuurd. Volgens de huidige berekeningen worden donderdag en vrijdag dan ook weer behoorlijk warme dagen. Het kwik gaat richting 28-30 graden en op vrijdag kan het in Limburg lokaal 34 graden worden. Maar dat is nog lang niet zeker.

_{De positie van het hogedrukgebied op de weerkaart. De zuidelijke stroming is hierop terug te zien.}

Indicatie voor nieuw onweer
Volgens de huidige berekeningen ligt op vrijdag een uitloper van een lagedrukgebied boven de Noordzee. Een zone waarbij twee windrichtingen op elkaar botsen door verschillen in stroming – een convergentiezone – is ontstaan op deze uitloper. Er lijken zich vrijdagavond onder invloed van deze convergentiezone en door de warmte opgebouwde onstabiliteit pittige regen- en onweersbuien te ontstaan boven de Noordzee.

Ook op zaterdag lijkt het in grote delen van het land nog warm te worden. Met name in de oostelijke helft lijkt het kwik nog door te stijgen. De uitloper van het lagedrukgebied heeft zich verder uitgediept en ligt boven Duitsland. Door deze uitloper ontstaat een nieuwe convergentiezone die boven ons land ligt. Op de weerkaart hieronder staat het verwachte luchtdrukpatroon met daaronder de verwachte neerslaggebieden. Ik heb zelf de convergentielijn met een rode lijn ingetekend. Duidelijk is te zien dat op deze convergentielijn nieuwe buien kunnen ontstaan. Daar waar de hoeveelheid onstabiliteit het hoogst is, kunnen deze buien het zwaarst uitpakken.

_{De uitloper van het laag ligt boven het noorden van Duitsland. Aan de westflank is een convergentiezone zichtbaar.}

Slechts een indicatie
Het lijkt er dus op dat aan het einde van komende week de kansen op heviger onweer weer zullen toenemen. Momenteel is het slechts een nieuwe indicatie voor onweersbuien. De termijn is simpelweg nog veel te groot om met enige zekerheid over onweersbuien te kunnen spreken. We houden het natuurlijk in de gaten en zullen de situatie regelmatig updaten.

_{Bronnen: Fotografen Davy Dirkse en Claudia Siemes, ZyGRIB, GFS, Wetterzentrale, Bliksemdetectie.nl}