Feedback?

Dat maart bekend staat om zijn grillige karakter is algemeen bekend, maar het huidige verloop van de maartmaand kunnen we toch wel spectaculair noemen. Startte de maand met een tweetal ijsdagen; een week later wezen de thermometers alweer 15 graden aan. Na een paar wisselvallige en relatief zachte dagen is het gisteren en vandaag wat frisser, maar niets vergeleken met wat komen gaat. Een tweede kou-uitbraak is in de maak en lijkt komend weekend toe te slaan.


Schaatsen tijdens de vorstperiode eind februari/begin maart op natuurijs. Foto: Christian Versloot.

De weermodellen zinspelen al een aantal dagen op een nieuwe Beast from the East (Russische Beer/kou-uitbraak vanuit het oosten). Een bel gevuld met Arctische lucht zakt vanuit de Poolstreek af richting Rusland waarmee een stevige oostelijke stroming de kou op transport zet richting de lage landen. Een situatie die vrijwel identiek is aan die van begin deze maand.

Op anderhalve kilometer hoogte daalt het kwik tot 15 graden onder nul; aan de grond resulteert dat in temperaturen rond het vriespunt. In de nacht en tijdens opklaringen kan het dan gemakkelijk tot matige vorst komen. Mocht er een sneeuwdek aanwezig zijn dan kan het kwik zelfs nog wat verder wegzakken en is strenge vorst niet geheel uitgesloten.


Kou vanuit het oosten volgens het Europees weermodel. Bron WXCHARTS

Het zuiden van het land maakt de grootste kans op sneeuw, maar ook elders is een sneeuwbui mogelijk. Vrijdagmiddag trekt een regengebied vanuit het zuiden het land binnen en tegelijkertijd arriveert de kou in het oosten.

Zodra de kou arriveert in gebieden met regen zal de neerslag al snel transformeren naar een vaste vorm. Op het moment dat de kou Nederland verovert wordt de neerslag geleidelijk weer naar het zuiden toe weggedrukt. Mogelijk dat in het zuiden een sneeuwdek van enkele centimeters ontstaat.

Het weekend verloopt nagenoeg droog en overwegend zonnig. Een enkele sneeuwbui is niet uitgesloten, met de grootste kans daarop in het noorden van het land.

Records aan diggelen

De kou die begin deze maand in Nederland voor winterweer zorgde was vrij uniek, maar kwam in het verleden gemiddeld eens per 6 jaar voor. Nu de maartmaand twee weken is gevorderd maakt het dat de nieuwe kou-uitbraak een stuk zeldzamer is.

Pakken we de dagwaarden van 17 en 18 maart erbij dan valt direct op dat het die dagen niet eerder tot een ijsdag kwam. De kans is groot dat op één van de twee of zelfs beide dagen het dagrecord gaat sneuvelen.


Bron: Weergegevens.nl / Licentie: CC BY-NC-SA 1.0 / uitsnede van oorspronkelijke werk

Kijken we op onderstaande tabel naar de landelijke extremen van de minima (links) over de tweede decade van maart dan vallen de redelijk recente koude dagen op 13 maart 2013 en 12 maart 2006 direct op. Toch bevind zich voor 2006 een gapend gat tot 1958 waarin het voor het laatst zeer koud was in Nederland. Toch wel zeldzaam dus!


Bron: Weergegevens.nl / Licentie: CC BY-NC-SA 1.0 / uitsnede van oorspronkelijke werk

Of overdag de maxima stokken bij de in de tabel (rechts) weergegeven landelijke extremen van de maxima is nog zeer de vraag. Mocht een meetpunt zich na een koude nacht in mist of laaghangende bewolking hullen dan zal dit de kans aanzienlijk vergroten.

Lage gevoelstemperatuur

Het weekend verloopt zoals eerder gezegd erg koud met maxima rond het vriespunt. Toch zal het voor het gevoel veel kouder zijn dan de thermometers aangeven.

De koude oostenwind trekt zaterdagmiddag aan naar vrij krachtig (5 bft) boven land en hard (7 bft) in de kustgebieden.

 
Pluimen van KNMI

De gevoelstemperatuur kan niet gemeten worden met een thermometer en is ook niet van toepassing op levensloze objecten en dieren. Een menselijk lichaam raakt zijn warmte kwijt aan de omgeving, staat er veel wind dan wordt die warmte direct afgevoerd en verliest het lichaam steeds sneller warmte. Dit ervaren wij als afkoeling en daardoor heb je het op een frisse dag met veel wind veel kouder dan op een windstille dag.

Wel heeft de wind bij levensloze objecten invloed op de snelheid waarmee afkoeling optreedt. Daarom bevriezen waterleidingen en verwarmingselementen sneller als het bij vorst ook hard waait. Meer over de gevoelstemperatuur kun je vinden op de website van het KNM.

Passen we de JAG/TI methode toe voor de modeldata van zaterdag 13:00 uur dan komen daar de volgende gegevens uit:

Den Helder

Temperatuur:                0.4°C
Windsnelheid:              55 km/uur
————————————————-
Gevoelstemperatuur:    -7,9°C

De Bilt

Temperatuur:                -0.1°C
Windsnelheid:              39 km/uur
————————————————-
Gevoelstemperatuur:    -7,5°C

Passen we de JAG/TI methode toe voor de modeldata van zondag 01:00 uur dan komen daar de volgende gegevens uit:

Den Helder

Temperatuur:                -2.3°C
Windsnelheid:              45 km/uur
————————————————-
Gevoelstemperatuur:    -10,9°C

De Bilt

Temperatuur:                -3.0°C
Windsnelheid:              31 km/uur
————————————————-
Gevoelstemperatuur:    -10,5°C

Kortom: zeer koude maartdagen, waarbij een winterjas en handschoenen zeker geen overbodige luxe zijn.

Mogelijkheid tot schaatsen

Met een koude voorgeschiedenis zal de ijsgroei op het water vrij snel plaatsvinden, echter kan de wind wel roet in het eten gooien en de ijsgroei vertragen. Op ondergelopen weilanden kan waarschijnlijk wel kortdurend geschaatst worden, maar probeer dit zeker niet op slootjes of kanalen!

Snel herstel van het voorjaar?

Kijken we naar de lange termijn dan zien we dat de huidige kou-uitbraak geen lange adem heeft. Al na het weekend lopen de temperaturen geleidelijk op, maar warm wordt het allerminst.

Richting het daaropvolgende weekend kan er zelfs een nieuwe kou-uitbraak op gang komen waarbij een portie koude lucht vanaf de Noordpool richting Centraal Europa wordt geblazen. Het is nog even de vraag in hoeverre deze kou Nederland weet te bereiken, maar mocht dit gebeuren dan kunnen de lage landen zich wederom opmaken voor een koude periode.

Stephan van Loon

Stephan van Loon