Onweer op komst

Op de weerkaart is een interessante luchtdruksituatie te zien. De hogedruk boven het Europese vasteland wordt wat verdrukt, maar toch ook weer niet. Een lagedrukgebied ligt met de kern boven de Atlantische Oceaan, en twee kleinere kernen van lagedruk liggen boven het Franse en Belgische vasteland. Hierdoor wordt een zuidwestelijke stroming opgezet die warme maar tegelijkertijd vochtigere lucht naar ons toebrengt.

Bij het lagedrukgebied op de Oceaan hoort een frontensysteem dat vandaag zijn invloed gaat uitoefenen op onze regio. Het koufront ligt vandaag voor de westkust. Daar waar twee windrichtingen bij elkaar komen – en daar waar dus lucht stijgt, in de convergentiezone – zijn vannacht al buien ontstaan. Die buien trekken vrijdagochtend het zuiden van Nederland binnen. Boven België ligt een uitstervend onweerscomplex, een MCS. Zo’n MCS kan de nacht overleven (afgelopen nacht dus) en heeft met name bliksemactiviteit en hevige neerslag als kenmerken.

De weermodellen en de actualiteit
We zien in het Amerikaanse weermodel dat de invloed van de huidige buien en het systeem is meegenomen in de berekening. Het is dan ook de verwachting dat de buien met onweer die nu boven ons land trekken, het nog wel even volhouden en later weer het land verlaten. De echt interessante situatie bevindt zich daarachter.

Het is de vraag wat het MCS boven België gaat doen. Als het uitsterft blijft over het algemeen resterende bewolking over. Die bewolking zorgt er uiteraard voor dat de zon niet door kan breken en de temperatuur de lucht niet in kan schieten. Het gevolg: zwakkere of zelfs zwakke onweersbuien. Kijkend naar de huidige satellietbeelden van rond 09:00 uur lijken er genoeg opklaringen te zitten vóór de passage van het koufront.

Goed, dat lijkt prima in orde. Nu kijken naar alle andere parameters.

CAPE en LI
Als ik zeg parameter, dan zegt menig onweerliefhebber CAPE en LI. Of Lifted Index, dat mag ook. En dat zijn ook hele interessante parameters om naar te kijken. Ze zeggen namelijk niets over of het daadwerkelijk zal gaan onweren, maar zeggen wel iets over de onstabiliteit van de atmosfeer. En dat is een zeer belangrijke must voor onweersbuien: hoe onstabieler de atmosfeer, hoe beter – tot op een bepaald niveau. CAPE, dat staat voor Convective Available Potential Energie (vertaald: potentieel aanwezige convectieve energie), geeft aan hoeveel Joules energie door de atmosfeer kan worden aangesproken door een kilogram lucht. Goed, einde technisch verhaal: het geeft dus aan hoe onstabiel de atmosfeer is. Hoe meer Joules, hoe onstabieler.

Dan nu de Lifted Index. Dit is een ander soort parameter dan de CAPE: bij de LI kijkt men naar de omgevingstemperatuur en de temperatuur van een luchtpakketje op 5,5 kilometer. Lees het niet nog een keer over, want makkelijker gezegd is dat men virtueel een luchtdeeltje laat stijgen (net zoals dat in het echt ook gebeurt) en op het 500 hPa-vlak (circa 5,5 kilometer hoogte) kijkt naar hoe warm het is op die hoogte. Daarnaast kijkt men naar hoe warm het luchtdeeltje nog is: dit geeft bij condensatie namelijk condensatiewarmte af aan de atmosfeer.

Het verschil tussen deze twee waardes is echter de belangrijke factor in het verhaal. Is het verschil negatief, dan is het luchtdeeltje op 5,5 kilometer warmer dan zijn omgeving. Het kan dan doorstijgen en buien kunnen dan zwaarder uitpakken. Het verschil wordt uitgedrukt in graden Celcius.

Goed, dan nu kijken hoe het ervoor staat. De CAPE zit in de avond goed: er is dan circa 1500 Joules per kilogram lucht aan energie voorradig. Wat betreft de LI: die ligt rond -5 en -8 graden Celcius. Kan meer zijn, maar dit is prima.

KO-index
Een andere schaal om te bepalen wat de kans op onweersbuien is: de KO-index. KO staat voor Konvektiv; het is dan ook een Duitse schaal. Terwijl voor significante onweerkansen de waarde lager dan 2 moet zijn, zien we op de weerkaart terug dat de waarde ervan tussen -6 en voor kleine delen van België -18 ligt. Ruim genoeg dus!

Dynamiek
Nu we hebben bepaald dat er kansen zijn op onweer moeten we kijken naar de dynamische setting. Door aanwezige windschering in de atmosfeer, waarbij de windsnelheid met de hoogte toe- of afneemt en/of waar de windrichting met de hoogte verandert, lijkt de kans op zwaardere buienexemplaren aanwezig. Het is dus vanmiddag uitkijken en goed de weerberichten in de gaten houden.

Maar…
De vraag is nu echter: wat gaat het complex boven België doen. Zorgt dit voor het tegenhouden van opklaringen, dan gaat bovenstaand verhaal niet meer op. Dat is dus nog afwachten, maar het lijkt wel goed te zitten met opklaringen. Het zwaartepunt zal dan waarschijnlijk in het oosten liggen omdat het over het algemeen daar het warmst wordt.

Morgen
Ook morgen lijken (zware) onweersbuien op het programma te gaan. ESTOFEX, een vrijwilligersorganisatie die extreem weer toelicht, heeft nu een ‘extended forecast’ – een voorwaarschuwing – met level 2 uitstaan voor morgen. Dat zoiets voortijdig uitgegeven wordt is vrij uniek. Door een zuidelijke aanvoer van warme lucht – volgens ESTOFEX lijkt het wel wat op een Spaanse pluim – en de aanwezigheid van windschering kunnen zware onweersbuien onstaan. Zoals het er nu uitziet onstaan losse cellen boven het oosten van het land en ‘multi cells’, mogelijk zelfs een lijntje, in de buurt van het koufront boven het westen van het land.

Conclusie
Vandaag is er toch nog wat onduidelijkheid, met name over de hoeveelheid bewolking. De verwachting is momenteel dat vanmiddag boven Frankrijk nieuwe buien zullen onstaan. Door de aanwezige parameters kunnen deze zwaar uitpakken. Het is dus verstandig om radarbeelden goed in de gaten te houden. Ook in onze onweerdetector op de homepage is het mogelijk om radarbeelden (in combinatie met onweerbeelden) live te bekijken.

_{Bronnen: ESTOFEX, Wetter3, Wetterzentrale, Praktische gids voor de onweersliefhebber, Bliksemdetectie}