Feedback?
Christian Versloot
Christian Versloot
17 februari 2018 11:50

Een finale met winterkou, dat schetste het Europese weermodel ons gisteren voor. Het Amerikaanse weermodel GFS daarentegen kwam met een totaal ander beeld: die ging voor zachte weersomstandigheden. Inmiddels zijn we circa 24 uur verder en komen we met een nieuwe analyse. Aan de hand van de meest recente weerkaarten nemen we je mee in de weersituatie die mogelijkerwijs op handen is.

En kort samengevat kunnen we zeggen: ten opzichte van gisteren is de situatie een stuk beter geworden voor winterweer, maar er moet nog wel flink gesleuteld worden.

Bron weerkaarten luchtdruk onderaan: wxcharts.eu

Sudden stratospheric warming

De opschudding voor wat betreft het mogelijke winterweer volgt op het intreden van een zogeheten sudden stratospheric warming. Daarvoor moeten we eerst een korte blik werpen op de atmosfeer als geheel. Die is, zoals je in het diagram kunt zien, uit verschillende lagen opgebouwd.

Het weer speelt zich af in de onderste laag, de troposfeer. Zware onweersbuien strekken dan soms ook tot aan de tropopauze.

Tussen circa 10 en 17 kilometer hoogte (dat hangt af van waar op aarde je je bevindt) begint de stratosfeer. Daar speelt geen weer in af, maar het is wel een belangrijk ingrediënt voor het mogelijke intreden van het winterweer.

De stratosfeer is namelijk heel koud: het kan op 20 kilometer hoogte bijvoorbeeld zomaar -50 tot -80 graden Celcius zijn. Heel soms ontstaat er een sudden stratospheric warming, ook wel SSW genoemd. Bij zo’n SSW warmt de stratosfeer in een tijdsbestek van enkele dagen met soms wel 50 graden op.

En dat is recentelijk weer gebeurd.

Effect op de polaire vortex

De polar vortex, ook wel poolwervel genoemd, is een zone van lagedruk die boven de polen ligt. Ze is als het ware de motor die bij ons in Nederland voor westenwinden zorgt. Als de poolwervel heel sterk is, zien we dat er een sterke westcirculatie op poten wordt gezet: een niet te breken stroom van westenwinden zorgt ervoor dat bij ons depressie na depressie overtrekt.

Maar als de poolwervel zwakker wordt, kan hij zich soms in twee delen splitsen, waardoor het mogelijk wordt dat er hogedrukblokkades ontstaan en er ijskoude lucht uitzakt boven de zuidelijker gelegen landen…

Een SSW kan ervoor zorgen dat de poolwervel zwakker wordt en splitst. En dat gebeurde ook: die splitsing was afgelopen maandag een feit:

Effect op ons weer

Het is dan nog even een aantal dagen tot wel twee weken wachten voordat we kunnen merken wat voor effect de SSW en de veranderende poolwervel heeft op ons weer. Dat stond gisteren volop in de kaarten, maar met nog veel onzekerheid: volgens het Europese weermodel zou vanaf woensdag een vorstperiode intrede doen – en in stand blijven, zodat ook de echt ijskoude lucht op transport werd gezet. Volgens het Amerikaanse weermodel GFS zakte de hogedrukconstellatie redelijk snel af naar het zuidoosten waardoor we in Nederland weer met zachte lucht te maken zouden krijgen.

Inmiddels zijn de kaarten flink veranderd. Het Europese weermodel is wat slechter geworden, maar we hebben vooral goed nieuws voor de winterliefhebber: GFS heeft een 180° ommezwaai gemaakt en tekent nu ook de winterse situatie in! Het slechte nieuws: GFS komt daar wel grofweg een halve week tot een week later mee dan ECMWF, dus hoe betrouwbaar het is moeten we nog afwachten…

Laten we net als gisteren ook eerst even aan de hand van de pluim van ECMWF en de ensembleverwachting van GFS kijken naar hoe de situatie er grofweg uitziet. De pluim:

Die is nog steeds goed voor de winterliefhebber, maar hij is wel wat opgewarmd. Overdag lijkt de temperatuur iets boven het vriespunt uit te gaan komen en in de nacht wordt de -5 aangetikt. Het goede nieuws hier is dat we wel te maken lijken te hebben met een consistente verwachting: zowel de HRES (de oper), de controlerun — en de gemiddelden liggen heel dicht bij elkaar!

Dan GFS:

Te zien is dat GFS vanaf volgend weekend winterse signalen begint te vertonen.

De drukkaarten

Laten we de pluim staven aan de drukkaarten, zodat we kunnen zien waar het een en ander vandaan komt. Omdat de weersituatie tot en met woensdag niet heel interessant lijkt te zijn (behalve dan dat de opbouw van het winterweer in de steigers staat) beginnen we met de kaart van aanstaande woensdag, van zowel het Europese weermodel ECMWF en het Amerikaanse weermodel GFS.

Voor woensdag geldt dat ECMWF de ijskoude lucht (de paarse vlekken) al dichterbij Nederland laat komen dan GFS:

Dan richting het weekend. EC lijkt af te zwakken, wat dus voor een vorstperiode nog enig sleutelwerk vereist. GFS produceert echter een opzet waarbij de ijskoude lucht in de dagen daarna uit kan stromen boven het land:

Dan dinsdag de 27ste. EC berekent het hoog een stuk zuidelijker, waardoor de ijzige kou over midden-Europa uitstroomt. Bij GFS daarentegen krijgen we een direct hit….

Denk wel aan de termijn!

Het zijn mooie verwachtingen die op poten staan. Het zou ook een fantastische seizoensfinale kunnen worden voor de winterliefhebber. Maar vergeet niet dat we het hier hebben over een weersituatie op de ultralange termijn, 10 tot 11 dagen vooruit. De betrouwbare termijn ligt op 5 dagen, +120 uur, en met een goede hogedrukblokkade kunnen we die ‘grofweg’ oprekken.

Maar de kaarten die we hierboven laten zien, met name die richting volgend weekend gaan en daarna, kunnen zomaar omslaan in de komende dagen. We willen je daarom absoluut op het hart drukken om nog niet te veel van deze kaarten uit te gaan, maar we willen je ook graag aangeven dat je de schaatsen nog niet op zolder moet opbergen!

Vooral omdat GFS inmiddels meegaat met het Europese model en een winterse situatie op poten zet. Dat het vanaf woensdag kouder wordt lijkt steeds waarschijnlijker, maar hoe koud precies? Dat blijft de vraag… 🙂

Christian Versloot

Christian Versloot

Christian is sinds 2004 met het weer bezig. Hij is in het bijzonder gefascineerd door onweer en rijdt in de zomermaanden met het team van Bliksemdetectie stad en land af om de mooiste buien te onderscheppen.