Wakker zonder wekker

Je kent het wel, het weekend dat als een trein voorbij vliegt waarna je op maandagochtend wakker wordt met een kater: je moet weer aan het werk. Wij onweerfreaks hebben dat natuurlijk ook, ware het niet dat 18 juni een beetje een uitzondering werd. Naast het weer in de gaten houden tijdens het weekend, kon dat ook maandag vroeg: er kwam namelijk een flinke onweerzone onze kant op. Een terugblik.

Op zondag voor ‘de dag’ kwam Meteo Consult met een bericht waarin ‘kortstondig noodweer’ werd aangekondigd. Ook op ons forum liep een topic met daarin discussie over het onweer dat op komst was. De guidance van het KNMI sprak erover: Later vannacht en morgenochtend veel regen, buiig van karakter, met name in het zuidoosten en oosten van het land. Hirlam laat lokaal flinke hoeveelheden zien, 10-15 mm neerslag. Het is uiteraard met convectieve neerslag goed mogelijk dat er lokaal nog meer zal vallen. Het blijft daarom altijd lastig om hoeveelheden aan te geven. Het zag er dus goed uit!

Maar wat was er nu eigenlijk aan de hand? Een actieve bovenluchttrog trok over het land. Een bovenluchttrog is een wat lagere luchtdruk dan de omgeving in de bovenlucht van een bepaald punt; dat is op de weerkaart te zien als – en is in feite ook – de uitloper van een lagedrukgebied. Het kenmerk van zo’n trog is meestal dat er buienactiviteit plaatsvindt. En dat gebeurde ook. Vóór het binnentrekken van de trog had zich al instabiliteit opgebouwd, wat duidelijk te zien was aan de weerkaart met daarop de hoeveelheid CAPE. Des te hoger de hoeveelheid CAPE, des te onstabieler de atmosfeer was.

Op het gebied van neerslag weken de modellen wat meer van elkaar af. De weerkaarten met daarop de verwachte neerslaghoeveelheid en die van het verwachte radarbeeld zijn als je het met een korreltje zout neemt, met elkaar te vergelijken. Het Amerikaanse weermodel (GFS, zie weerkaart) kwam met een zwaartepunt van de neerslag dat in het westen lag; het WRF-weermodel kwam met een wat meer verspreide zwaarte van de buien. Het midden en oosten zou wat meer krijgen dan het westen, en ook zou het volgens WRF in een buienlijn-achtig systeem over het land trekken.

Met deze paar basisfactoren kun je, opnieuw als je het met een korreltje zout neemt, goed aangeven of er onweer komt of niet. Er zijn echter veel meer factoren zoals de KO-index, maar die laten we hier voor de goede orde even buiten bespreking. Wat ik nog wel even wil laten zien is de dynamische setting, want hoe meer dynamiek er is, hoe hoger de kans is op weersverschijnselen zoals shelf clouds, grote hagel en niet te vergeten een windhoos.

In de straalstroom, een gebied met hogere windsnelheden dat in een golfbeweging over het Noordelijk Halfrond beweegt, heb je ook gebieden waarin de wind wéér wat sneller beweegt dan de wind in andere gebieden: jet streaks. Het gevolg was dat er flink wat windschering aanwezig was, wat betekent dat het tot een dynamische situatie zou kunnen leiden. Ondanks het feit dat de windhoosparameter wat uitsloeg, was de kans daarop toch niet enorm groot. Andere dynamische verschijnselen waren wel mogelijk, en natuurlijk moeten we ook de bliksemactiviteit niet uit het oog verliezen.

En dan komt het moment dat de maandag aanbreekt. Bovenstaande verwachting van ESTOFEX (zie weerkaart) werd maandagvroeg opgesteld, en dat was het moment dat de spanning erg toe begon te nemen. ’s Ochtends was de buienzone fraai te zien op de neerslagkaart en natuurlijk ook op de wolkenfoto. Vanuit het land kwamen verschillende meldingen binnen van een shelf cloud die voor de buien uit ging. Foto’s daarvan staan hieronder.

Achteraf gezien had het WRF-model het bij het recht eind qua neerslag en hoeveelheid CAPE. Het zwaartepunt was redelijk gelijk verdeeld, en de meeste bliksemactiviteit was te vinden (vanwege het feit dat de onstabiliteit meer uitgesproken was in het oosten van het land) in het oosten van het land. Hieronder een wolkenfoto en radarbeeld van deze mooie onweersdag, met daarnaast twee foto’s die ingezonden zijn naar ons mailadres weerfoto@bliksemdetectie.nl. Op Facebook hebben we een fotoalbum bijgehouden met nog meer foto’s van deze dag. Mocht je meer willen zien, dan kun je daar terecht.

Bronnen: Meteo Consult, Bliksemdetectie.nl