Stand van zaken onweer donderdag 8 juni

In onze analyse van gisteren beschreven we dat het lagedrukgebied dat gisteren en vandaag voor stormachtig weer heeft gezorgd, langzaam noordoostwaarts trok en dus uiteindelijk zijn invloed op onze regio zou verliezen. Dat staat nog steeds te gebeuren. Een rug van hogedruk zou daarna kort voor een weersverbetering zorgen, waarna nieuwe lagedruk voor buiigheid zou zorgen. Ook dat staat nog steeds te gebeuren. Maar het onweer was een timingissue. En dat is het nog steeds.

• Omslagfoto: Maurice Hamming
• Lees mee over onze stormchase van 29 mei in Maurice’ chaseverslag, inclusief beelden!

Op de analysekaart van 02.00 Nederlandse tijd zien we een lagedrukgebied liggen met de kern ten noordwesten van Den Helder. Dit lagedrukgebied zorgde gisteren en zorgt vandaag voor buiig weer met aan de kust veel wind. Door de isobaren staat de wind pal uit het westen en door de luchtdrukgradiënt zien we vandaag een kracht 6-7 Bft staan, hetgeen bevestigd wordt door de actuele windsnelheidkaart.

Op de analysekaart hebben we het verwachte pad van het laag uitgestippeld met een oranje pijl. Tegelijkertijd vult het lagedrukgebied op; meteorologische taal voor ‘zwakker worden van het laag’. Oftewel: de luchtdrukgradiënt (de afstand tussen isobaren) wordt kleiner, het lagedrukgebied zwakt af. Het gevolg is dat het zijn kracht verliest, (1) doordat het noordoostwaarts trekt en dus steeds verder bij ons uit de buurt ligt; (2) doordat het afzwakt. Vanaf ~18.00 uur wordt het merkbaar droger, zo is nu de verwachting.

Tegelijkertijd bouwt zich vanaf ~14.00 uur vandaag langzaamaan een hogedrukrug op vanuit het zuiden van Frankrijk. Dat is op de forecast chart voor 14.00 uur vanmiddag (dus praktisch) nu te zien aan de isobaren die uitlopen, eigenlijk in de richting van de rode pijl mee. Deze rug van hogedruk bouwt zich dus als het ware achter het wegtrekkende laag op en is de komende 36 tot 48 uur van invloed op het weer boven Nederland.

Op de derde forecast chart, die geldig is voor T+36 d.w.z. 14.00 uur op donderdag (gerekend vanaf de uitgifte van de run, hetgeen 02.00 uur vannacht was, van het Britse Met Office) zien we dat de kern van het hogedrukgebied dat de uitloper veroorzaakte ‘meeverhuisd’ is met het hogedrukgebied. Het ligt boven het oosten van Europa en we zien de isobaren in de buurt van onze omgeving haaks op het water staan. Aan de westflank van dit hogedrukgebied wordt vanuit het zuiden warmere lucht onze kant opgevoerd. Dat is dan ook waarom het in tegenstelling tot vandaag (het is op het moment van schrijven op sommige plaatsen in het land maar 12 graden!) morgen op verschillende plaatsen in het land zo’n 22 tot hier en daar lokaal 25 graden kan worden.

Het getrainde oog valt dit al op, maar als we de luchtdrukconfiguratie van de derde kaart bekijken dan zien we een vrij klassieke situatie op de kaarten terug: die voor dynamisch onweer. Een hogedrukgebied boven het Europese vasteland dat in samenwerking met een laag in de buurt van de Britse Eilanden zorgt voor het omhoog stuwen van warmere lucht uit het zuiden van Europa.

Dat is prachtig terug te zien op onderstaande kaart van Theta-E’s, waarop warmere luchtmassa’s van minder warmere luchtmassa’s zijn te onderscheiden. Precies langs de flank van het hogedrukgebied zien we een geel/oranje ’tong’ van warmere lucht naar het noorden gevoerd worden. Het koufront dat op de derde luchtdrukkaart in blauw is ingetekend is in de kaart hieronder scherp terug te zien doordat het gele gebied overgaat in een groene luchtmassa, die significant koeler is. Hoewel dit een redelijke standaardkaart is, vind ik het weerkundig gezien ontzettend gaaf om dit onderscheid zo op de kaarten terug te zien!

(Verwachting gaat verder onder de kaart)

Zo’n warme luchtmassa betekent vaak ook een toename aan onstabiliteit, en in combinatie met zo’n setting kan het leiden tot triggering van dynamisch onweer. Dat is de vraag die we voor donderdag en de nacht van donderdag op vrijdag moeten stellen. We zien namelijk een koufront naderen met daar vooruit een vore. De trigger is net als gisteren dus nog steeds aanwezig. Het is nu alleen de vraag in hoeverre de ’timing’ juist is. Waar we gisteren op de weerkaarten nog twee gescheiden situaties zagen (één in de loop van de avond op donderdag; één vrijdag wat meer overdag, nadat een eerste onweersfront zou zijn overgetrokken), is alles nu wat meer in elkaar geschoven. We zien op de omhooggestuwde warme luchtmassa een onstabiliteit terug van lokaal 1000-1250 J/kg SBCAPE in het zuidoosten van het land, en tot 1000 J/kg SBCAPE in het oosten van het land. Effectief betekent dat zo’n 450 tot 750 J/kg aanspreekbare CAPE, mede gelet op het feit dat er niet van de grond gaat worden getriggerd (SBCAPE rekent vanaf de grond). Triggering vanaf de grond zou een exceptioneel hoge warmte/vocht vereisen omdat er tussen 2 en 3km hoogte een inversie op de progtemps staat. Dat lijkt dus uitgesloten.

De neerslagkaarten indiceren echter dat de vore niet op tijd komt om deze hoeveelheid CAPE aan te spreken; pas later op de avond/begin van de nacht lijkt de trigger te arriveren in onze regio. Dan is er in een gunstig geval (eerst in het westen; naarmate de nacht vordert trekt dit steeds verder oostwaarts) nog zo’n 750 J/kg SBCAPE beschikbaar. Effectief weinig CAPE dus, maar de inversie op hoogte lijkt dan wel van de progtemp verdwenen. De lucht hoeft dan ‘alleen’ naar het LFC getild te worden, maar dat ligt op ~1,5-2km. Ook niet heel gunstig dus. Voor wat betreft shear is er enige richtingsshear aanwezig (maar niet veel) en hogerin de troposfeer vooral veel snelheidsschering. Niet optimaal voor zwaar weer.

De buiigheid lijkt dus donderdag in de late avond en de nacht te starten in het westen van het land. Naarmate de nacht vordert lijkt deze volgens de laatste uitdraaien dankzij een beetje resterende onstabiliteit intact te blijven en ook tot de oostelijke helft van Nederland te reiken. Op vrijdagochtend is er dan nog steeds sprake van buiigheid. Onweer is zeker mogelijk, en kan hier en daar ook fors uitpakken, maar het is allemaal een stuk zwakker dan gisteren berekend. Helaas!

Morgen komen we weer met een nieuwe analyse.