Tellen bij bliksem: hoeveel seconden na de bliksemflits?

Het kan soms handig zijn om te berekenen hoe ver de onweersbui van je weg is. Een handige volkswijsheid die dan altijd naar boven komt is dat voor iedere seconde tussen de flits en de donder, de bliksem zo’n 300 meter weg is. Omdat we regelmatig vragen beantwoorden van onze volgers hebben we natuurlijk gerelateerde vragen voorbij zien komen tijdens de stormchase die we recent hebben ondernomen. Die gaan we in dit artikel beantwoorden.

Concreet waren dit de vragen die aan de orde kwamen:

• Hoe berekenen jullie de kilometers van het onweer tot aan jullie?
• Is er binnen 7 tellen een veilig inslagbereik?

Laten we beginnen met de kilometers.

Aantal kilometers van onweer tot de waarnemer

Het fenomeen onweer bestaat in de basis uit twee componenten: de bliksem en de donder. De bliksem ontstaat door een elektrisch ladingsverschil dat in een cumulonimbuswolk ontstaat. Een ontlading heeft bovendien een enorm hoge temperatuur. Dat is een noodzakelijke voorwaarde voor het tweede component, de donder. Want door de enorme warmte van de bliksemflits zet de lucht in de buurt van het ontladingskanaal binnen no time uit. En dan echt binnen een fractie van een seconde. Het gevolg is dat er een ‘geluidsgolf’ ontstaat in de lucht, die in een bolvorm rondom de ontlading voortbeweegt. De donder dus.

En met die twee is een leuk rekensommetje te maken.

Want hoewel de bliksem een elektrische ontlading is zien wij ‘m als een lichtflits. En dan kun je de lichtsnelheid erbij halen. Dat is de snelheid waarmee het licht zich voortplant in de ruimte. Die is 299 792 458 meters per seconde om exact te zijn. Bijna 300 miljoen meter per seconde, en (in het onbestaande geval dat een bundel licht rondjes om de aarde draait) in een seconde 7,5 keer de aarde rond. Je kunt dus zeggen dat als je relatief dichtbij een onweersbui staat (een paar kilometers) de flits (op een minimaal verschil na) ‘direct’ te zien is.

Dat geldt niet voor de donder. Die hoor je een aantal seconden later. Dat komt omdat bij kamertemperatuur (als de lucht zo’n 20 graden Celcius is, bij warmer en koeler weer verschilt dat wat) de geluidssnelheid 343 meter per seconde is. Een miljoen keer minder snel dan het licht dus. En daarmee kun je dus dat leuke rekensommetje maken.

Want je kunt beginnen met tellen als je de bliksem ziet. En als de geluiddsnelheid 343 meter per seconde is, dan kun je de volgende formule gebruiken:

Afstand tot bliksemflits = 343 * aantal seconden na zien flits.

Grofweg 350 meter dus. Daarom geldt de wijsheid ook dat je bij iedere 3 seconden ongeveer een kilometer van de flits af bent. En zo bepaal je het aantal kilometers van de bliksemflits!

Veilig inslagbereik

We stonden tijdens de stormchase naast onze auto in een open veld. In principe is dat niet veilig en we raden dan ook niet aan dat je hetzelfde doet. Maar tijdens diezelfde chase kwam bij onze livestream de volgende vraag naar voren: is 7 tellen een veilig inslagbereik?

Op basis van de vorige formule komen we bij 7 tellen op 2401 meter. Ongeveer 2,5 kilometer tot de bliksem dus.

En dat is geen veilig inslagbereik. Het is niet uitgesloten dat de bliksem tot 16 à 20 kilometer van een onweersbui reikt. Dat betekent dus dat we je aanraden om altijd binnen te blijven bij onweer, of in een auto te gaan zitten. Sta als je binnen bent niet bij de ramen en zorg er ook voor dat je niet in water met contact bent, door bijvoorbeeld te douchen.