Is onweer gevaarlijk als je in de trein zit?

Nederland heeft één van de drukst bereden spoorwegnetwerken ter wereld. Tijdens een zomerse onweersituatie, die toch regelmatig fel kan uitpakken, blijven de treinen gewoon doorrijden. Dan komt al snel deze vraag naar voren: is de trein veilig tijdens een onweersbui? Het gebeurt namelijk nooit dat het treinverkeer wordt stilgelegd, tenzij bijvoorbeeld de bliksem in de bovenleiding is geslagen.

In dit artikel bekijken we een aantal incidenten voor wat betreft blikseminslag in een trein. Ook kijken we of in een trein rijden tijdens een onweersbui veilig is.

Incidenten bliksem & trein

Regelmatig komen er incidenten voor gerelateerd aan bliksem en het treinverkeer:

• Regelmatig gaan ergens de spoorbomen niet meer open, is er een sein- of wisselstoring, enzovoort – doordat de bliksem is ingeslagen in het spoor, de bovenleiding of in de buurt van het spoor.
• Een tijdje geleden kwam in het nieuws dat een machinist gewond raakte doordat de bliksem insloeg waar hij op dat moment reed met zijn trein. Het hele land was even in rep en roer: was het dan wel veilig om in de trein te rijden bij onweer? Later bleek dat de bliksem in de bovenleiding sloeg, waarna daar iets losschoot – om vervolgens in de ruit van de machinist te belanden.

Dan rest de vraag: hoe veilig is het om tijdens onweer in een trein te rijden?

Maxim Basinski (CC BY-SA 3.0); Icon made by Freepik from www.flaticon.com

De trein is een metalen kooi

In de trein werkt eigenlijk hetzelfde principe als bij een auto, maar misschien zelfs nog wel net iets beter. De buitenkant van de trein is een metalen kooi. Dat is een goede geleider. Als de bliksem in de trein slaat wordt deze langs de zijkant van de trein afgevoerd richting de rails.

Dat komt namelijk doordat de bliksem de weg van de minste weerstand zoekt bij het vinden van een baan van de wolk naar de grond. Dat is een universeel principe van elektriciteit en dat gaat ook op als de bliksem eenmaal ergens is ingeslagen: dan óók zoekt de elektrische stroom de weg van de minste weerstand naar de grond.

En in het geval van een metalen omhulsel is dat altijd het omhulsel. Waarom zou het helemaal door de trein bewegen om vervolgens door de rails te worden afgevoerd?

Als je in een trein rijdt tijdens een onweersbui ben je dus beschermd tegen blikseminslag. Het is tijdens onweer een veilig vervoersmiddel.

Als de bliksem eenmaal in de trein of in de bovenleiding is ingeslagen wordt de bliksem vaak via de rails afgevoerd. Dat kan voor flink wat schade zorgen. De NS heeft grote moeite om deze schade te voorkomen, want:

Het spoor beveiligen tegen blikseminslag is erg moeilijk

En dat heeft te maken met de soorten blikseminslagen die er zijn. Er zijn namelijk twee soorten waar de NS rekening mee met houden: dat is dan een directe blikseminslag en een indirecte blikseminslag. In het eerste geval slaat de bliksem in een trein of een bovenleiding. In het tweede geval slaat de bliksem in in de buurt van spoortechnologie. In beide gevallen slaat de bliksem vaak echter door op deze technologie, vaak omdat het metaal van de bovenleiding en de rails goed geleidt.

Het gevolg is dat het treinverkeer meteen op hol slaat. Verschillende signalen, bijvoorbeeld die voor de overwegen en wissels, worden gestuurd over de rails heen. Als er dan een blikseminslag optreedt die ook door de rails loopt raakt de apparatuur door de war. Het gevolg is vaak dat het treinverkeer stil komt te liggen.

Het is niet mogelijk om het hele spoornet te beveiligen tegen bliksem. Dat is simpelweg te duur als je het uitzet tegen de besparingen die zulke bescherming oplevert. Desondanks wordt het spoor op sommige plekken wel beter beveiligd, en het gaat dan op de plekken waar de bovenleiding in de verste verte het hoogste punt is.

Dus hoewel je veilig zit in een trein kan het wel gebeuren dat hij stil komt te staan als de bliksem inslaat. Balen, maar weinig aan te doen! 😉