Bliksembeveiliging: steeds meer noodzaak

Voor veel van de bezoekers van Bliksemdetectie is een felle onweersbui puur genieten. Anderen vinden zo’n bui wat minder prettig. Dat is ergens wel logisch: bliksem heeft een enorme schaduwkant. Regelmatig wordt een gebouw getroffen en ontstaat er brand. Met rieten daken kan zoiets behoorlijk uit de klauwen lopen. Heel soms komt ook het treurige nieuws voorbij dat iemand door de bliksem is getroffen en het niet na kan vertellen.

Toch is het mogelijk om schade aan gebouwen en personen te voorkomen met een goed bliksembeveiligingssysteem. Hoe werkt zo’n systeem? Waarom is het nodig? Wie legt het aan – en wat doet zo’n specialist precies? Op al die vragen geven we antwoord.

[toc]

De bliksem reikt ver

De stormchasers van Bliksemdetectie krijgen er een enorme kick van: onweersbuien! De onvoorspelbaarheid van het natuurfenomeen in combinatie met de prachtige beelden die buien opleveren – zeker ‘s nachts – vinden we echt geweldig.

Maar we moeten zeker de ‘voorpret’ niet vergeten, want een groot deel van de spanning ontstaat ook doordat we onweersbuien zien ontstaan en doorgroeien tot soms enorm krachtige exemplaren!

Hoe ontstaat zo’n bui dan? Daar is geen eenduidig antwoord op te geven. Er bestaan verschillende ‘triggers’, maar ze hebben allemaal gemeen dat er een updraft en een downdraft ontstaat. Als er voldoende energie in de atmosfeer aanwezig is, kunnen ze doorgroeien tot wel 15 kilometer hoogte! Vanaf dat moment, en om precies te zijn vanaf -13 graden Celcius, vindt er elektrificatie plaats en gaat de bui onweer produceren.

De zogeheten cg-ontladingen zijn het gevaarlijkst: die lopen van de wolk naar de grond. Daarbij kiest de natuur altijd de weg van de minste weerstand. Dat is vaak het hoogste punt – vandaar ook de volkswijsheid dat de bliksem op het hoogste punt inslaat – maar dat hoeft niet altijd zo te zijn! Het maakt onweer enorm onvoorspelbaar.

En vergis je niet, de bliksem kan ver reiken! Er zijn meldingen bekend van een blikseminslag die wel 20 kilometer bij de bui vandaan plaatsvond. Dat kan een ongewenste verrassing veroorzaken.

Het effect van blikseminslag

Blikseminslag is namelijk geen pretje voor de betrokkenen. Het kan de aanleiding zijn voor een enorme onweersangst tijdens de rest van een mensenleven. Zeker voor gebouwen en tijdens buitenevenementen kan de bliksem ook gewoon ronduit gevaarlijk zijn.

Cg-bliksem boven de Amerikaanse staat New Mexico. Licentie: publiek domein, auteur: U.S. Air Force

Denk bijvoorbeeld aan een huis met een rieten dak. Het effect van een blikseminslag kan daarbij desastreus zijn. Dat komt doordat de bliksem inslaat op de metalen draden die het riet bij elkaar houden. Het gevolg? De bliksem wordt door de gehele constructie verspreid, met bijna een ‘zekerheid’ op brand onder de rieten kap.

Tel daarbij op dat riet amper water doorlaat. Het blussen van door bliksem veroorzaakte brand in een huis met een rieten kap is daarom een enorm complexe klus. Vaak gaat de woning daarbij verloren.

Festivals zijn een verhaal op zich. Vaak staan er honderden, zo niet duizenden mensen op dezelfde plek. Terwijl zij feestvieren, kan er op tientallen kilometers afstand een felle onweersbui ontstaan. Soms is het zelfs een enorm onweersfront dat op de festivallocatie afkomt – denk maar aan Pinkpop een aantal jaren terug!

Wat doe je dan? Ontruiming leidt vaak tot chaos, omdat mensen die geconfronteerd worden met onweersbuien vaak niet-rationeel gedrag vertonen.

Vaak zie je daarom dat de festivalorganisatie mensen op het festivalterrein houdt. Dat betekent desondanks gevaar: de bliksem blijft onvoorspelbaar. De kans blijft aanwezig dat de weg van de minste weerstand net een mast is van het festivalcomplex.

Naast materiële schade loop je dan ook een enorm risico op menselijke slachtoffers.

De bliksem lokken

In onze hedendaagse wereld is er echter een technologie beschikbaar die ervoor zorgt dat de impact van een blikseminslag afneemt: de bliksemafleider.

Maar wist je al dat het concept van zo’n bliksemafleider al honderden jaren geleden bedacht is?

Benjamin Franklin, de bij iedereen wel bekende Amerikaanse uitvinder, vond het namelijk nodig om in 1752 tijdens een onweersbui te vliegeren. Je kunt je voorstellen wat er gebeurde. De vlieger was zo’n beetje het hoogste punt en bovendien was het vliegertouw nat. De bliksem sloeg in en de elektriciteit werd door het touw naar de grond geleid. Franklin ontdekte doordat hijzelf de klap opving dat je de bliksem kunt ‘lokken’!

Benjamin Franklin. Licentie: publiek domein

Toch moeten we erbij zeggen dat moderne wetenschappers zich afvragen of Franklin wel zelf het touw in zijn handen had – de kans dat hij zo’n inslag overleefd zou hebben is namelijk praktisch nul.

Desondanks is experimenteel aangetoond dat bliksem een vorm van elektriciteit is en dat de bliksem naar de grond geleid kan worden. Ook realiseerde men zich dat hetzelfde principe gebruikt kan worden om hoge gebouwen te beschermen tegen het natuurgeweld.

De bliksemafleider was geboren. Eind jaren 1700 werd hij voor het eerst geplaatst in ons eigen land, in Doesburg, om een kerk te beschermen tegen de bliksem. Sindsdien heeft de technologie een ‘stormachtige’ ontwikkeling doorgemaakt.

Hoe werkt een bliksemafleider?

Gelukkig hebben we vandaag de dag geen vliegers met wetenschappers vol durf meer nodig om de bliksem af te leiden. Hetzelfde principe werkt namelijk met een geleidend metaal. Combineer dat met het principe van het ‘hoogste punt’, voor de bliksem meestal de weg van de minste weerstand, plaats de metalen draad nét iets hoger en we hebben de gedachte achter een moderne bliksemafleider te pakken!

Bliksembeveiliging. Auteur: Bliksemdetectie.nl

We zijn er echter nog niet. We hebben de bliksem ‘gelokt’, maar als ‘ie inslaat is het gevaar nog niet voorbij. Dat kunnen we echter op een goede manier oplossen door de bliksemafleider te verbinden met een geleidende draad die langs het gebouw naar beneden loopt, de grond in.

Als de bliksem inslaat, kan de elektriciteit direct de grond in worden geleid.

De kans op een directe blikseminslag wordt zo enorm verkleind. Maar ook de schade die zo’n inslag normaal zou veroorzaken wordt een stuk verminderd.

Toch betekent dat niet dat er geen nevenschade kan worden aangericht. Vaak gebeurt het namelijk dat ongeacht de aanwezigheid van een bliksemafleider de stoppen doorslaan. Soms gaan daarbij ook elektrische apparaten kapot.

Dat komt allemaal omdat de bliksem ook in de naaste omgeving een enorm spanningsveld creëert. Op alle elektrische apparaten in de buurt van de blikseminslag komt een enorme piekspanning te staan. Helaas, denk je beveiligd te zijn, gaat de boel alsnog kapot!

Toch valt daar ook iets aan te doen. Het is namelijk mogelijk om een zogeheten overspanningsbeveiliging aan te leggen. Dankzij deze beveiliging worden alle geleidende delen van het gebouw tijdelijk met elkaar verbonden zodra er een overspanning optreedt. De piekstroom kan zo worden geneutraliseerd en worden afgevoerd naar de aarde.

Aardnet is bliksemspecialist

Dertig jaar ervaring in bliksembeveiliging. Dat is de ervaring die het familiebedrijf Aardnet uit Tilburg heeft met het aanleggen van bliksembeveiliging.

Het motto van Aardnet: “U houdt er mogelijk geen rekening mee. Wij wel.”

Het bedrijf is actief door heel Nederland en België. Dankzij de jarenlange ervaring biedt het inmiddels verschillende diensten aan:

• Het installeren van bliksem- en overspanningsbeveiliging aan woningen en bedrijfspanden, zodat deze beschermd worden tegen schade van directe én indirecte blikseminslag;
• Het aanleggen van een veiligingsaarding door middel van het slaan van een aardpen;
• Het beveiligen van festivals en andere evenementen tegen het gevaar van de bliksem;
• Het aarden van alle geleidende delen van een gebouw: de zogeheten potentiaalvereffening;
• Inspectie en onderhoud van de bliksembeveiliging, iets dat grofweg jaarlijks tot om de drie jaar noodzakelijk is;
• Het aanleggen van een volledige aardingsinstallatie;
• Maar ook het uitvoeren van een risicoanalyse, om de gevaren van bliksem voor woningen en bedrijfspanden in te kunnen schatten, is een specialisme van Aardnet.

Aardnet is dus de all-round leverancier van bliksembeveiliging in Nederland. Flexibiliteit, snelheid, maar zeker ook betrouwbaarheid en maatwerk zijn de kernwaarden van het bedrijf. Daarmee krijgt de klant naar tevredenheid zijn of haar bliksembeveiliging.