50 tips bij onweer

Op het internet staan verschillende tips hoe je het beste om kunt gaan als er een onweer losbarst. In dit artikel behandelen we 50 tips die ervoor kunnen zorgen dat je jezelf extra beschermt bij een onweersbui.

[toc]

1. Weet hoe ver het onweer weg is

Als je op een onweersachtige dag buiten bent is het cruciaal om in te schatten hoe ver een onweersbui van je verwijderd is. Hoewel een onweerslucht al veel kan verraden, kun je de afstand heel makkelijk inschatten door te kijken naar de flits en te wachten op de donder.

Omdat licht met een enorm hoge snelheid reist en geluid ‘slechts’ met zo’n 343 meter per seconde, staat iedere seconde verschil tussen het zien van de flits en het horen van de donder dus voor grofweg 350 meter. Er zijn verschillende regels in omloop om een veilige afstand tot een onweersbui te bepalen:

• De tiensecondenregel. Schaap Bliksembeveiliging zegt het volgende over onweer: “zit er tussen flits en donder minder dan 10 seconden, dan kan de volgende inslag bij u zijn”.  Als er minder dan tien seconden verschil is tussen een bliksemflits en een donderklap, dan is het onweer op minder dan 3500 meter van je verwijderd. Zoek dan altijd een veilige plek op, zoals een auto of een stevig gebouw.
• De 30/30-regel. In onze zoektocht naar informatie zijn we de 30/30-regel tegengekomen. Ook Schaap Bliksembeveiliging noemt ‘m op hun website. Dat is een combinatie van de afstand tot het onweer en de tijd na het onweer. De stelregel is hier dat als er “minder dan 30 seconden zit tussen de flits en de donder, en dat minder dan 30 minuten geleden is, er gevaar is”.

De eerste regel is veelal van toepassing op Nederlands weer terwijl de 30/30-regel uit regio’s met veel extremer weer komt, zoals de Verenigde Staten. Desondanks ontstaat de laatste jaren in Nederland ook de vraag of we de 30/30-regel niet over moeten nemen. Als reden wordt opgegeven dat het weer steeds extremer en gevaarlijker wordt dankzij klimaatverandering, en dat we daar onze waarschuwingen op af moeten stemmen.

Onze tip is dan ook als volgt om te bepalen wanneer je de tiensecondenregel of de 30/30-regel moet gebruiken:

• Onweert het in de Benelux, gebruik dan de tiensecondenregel.
• Bevind je jezelf in één van de volgende situaties, gebruik dan de 30/30-regel:
  • De tropen of subtropen, of het Middellandse Zeegebied;
  • Een heuvelachtig gebied of de bergen;
  • Een groot en open (natuur)gebied;
  • In de buurt van (grote) wateroppervlaktes;
  • Een evenement waar je rekening moet houden met een eventuele ontruiming. Bekijk bijvoorbeeld eens ons verslag van het noodweer op Pinkpop in 2014, dan zul je begrijpen dat een strengere regel soelaas biedt.
• Twijfel je, gebruik dan altijd de 30/30-regel: die is strenger dan de tiensecondenregel.

2. Zoek een auto op

In een auto gaan zitten is één van de meestgenoemde tips om jezelf te beschermen tegen de bliksem. Het werkt echter alleen als je auto van metaal is – in een auto met een kunststof kap ben je bijvoorbeeld niet veilig. Houd daar rekening mee.

In een volledig metalen auto loop je dus geen risico om direct door de bliksem te worden getroffen.

Kooi van Faraday? Nee, hoewel een auto vaak een Kooi van Faraday genoemd wordt is het dat niet. Het is namelijk geen gesloten metalen constructie.

Tegen een paaltje rijden? Sommige mensen zeggen dat je nadat je auto door de bliksem is getroffen tegen een metalen paaltje aan moet rijden. Dat is niet nodig, want de stroom wordt direct naar de grond geleid.

Bek ik wel veilig? Terecht wees één van onze bezoekers ons erop dat in een auto brand uitgebroken is door de bliksem. Dat kan inderdaad gebeuren. In dit geval sloeg de bliksem in de radioantenne in waardoor er een enorme piekstroom werd veroorzaakt in de elektronische apparatuur van de auto. Daarop vloog deze in brand. Het is een uiterst ongelukkig gebeuren en – aan de foto’s te zien – ging het gauw snel met plastic. Vaak ontstaat er geen brand in de auto als de bliksem inslaat, maar zoals je kunt zien valt dit niet helemaal te voorkomen. Je bent wel beschermd tegen de directe blikseminslag.

Meer informatie vind je in een ander artikel op Bliksemdetectie: Ben je in de auto beschermd tegen bliksem?

Tot slot nog even een intermezzo voordat we naar de volgende tip gaan 🙂

3. Of een stevig gebouw

Misschien nog wel veiliger dan een auto is een stevig gebouw. Quest schrijft er het volgende over: “binnenshuis is de veiligste plek”. Dat komt doordat de constructie van een gebouw niet is opgebouwd uit geleidende materialen zoals metaal. Daardoor komt de bliksem niet naar binnen als hij inslaat.

Metalen leidingen?

Blijf wel uit de buurt van metalen constructies zoals leidingen of deurklinken. Die zijn natuurlijk wel geleidend. Hoewel in nieuwe huizen steeds meer leidingen en elementen van kunststoffen zijn gemaakt, kan het – met name in een ouder huis – gebeuren dat ze wel van metaal zijn. Het is dus niet slim om tijdens een onweersbui in de buurt van metaal te komen.

Bolbliksem?

Er zijn meldingen bekend van een zeldzaam fenomeen dat bolbliksem wordt genoemd. Bij zo’n bolbliksem kan er na een blikseminslag een soort lichtgevende bol ontstaan die door straten trekt en zelfs door ruiten naar binnen kan gaan. Sommige meldingen zeggen zelfs dat een dergelijke bol door een schoorsteen kan afzakken.

Het is tegelijkertijd een erg zeldzaam iets. Daarom is het nooit goed gefotografeerd of op de video gezet, waardoor het niet goed kan worden bestudeerd. Meteorologen weten daarom niet waarom een bolbliksem ontstaat en hoe je jezelf daartegen kunt beschermen. Dus hoewel de bliksem nooit naar binnen kan gaan, kun je – en die kans daarop is bijna 0 – ooit wel met een bolbliksem te maken krijgen. Het advies is om daar uit de buurt te blijven en waar mogelijk naar een andere kamer binnenshuis te gaan, en de deuren dicht te doen.

4. Absoluut niet in of bij een tent

Ga je kamperen? Dan zou je kunnen bedenken dat een tent een gesloten omhulsel is (als-ie dicht is) waardoor een tent veilig is bij onweer. Dat is echter niet het geval. Je bent alleen beschermd als de materialen niet-geleidend zijn en voldoende dik (zoals in een huis of een ander stevig gebouw) of als je in een bijna-gesloten metalen constructie zit (zoals een auto).

In een tent kun je op twee manieren door de bliksem worden geraakt:

• Een directe inslag, waarbij er veel elektriciteit door de tent naar de aarde stroomt. Je ziet ongetwijfeld zelf in dat dit geen veilige situatie is.
• Maar ook een indirecte inslag kan gevaar opleveren. In een cirkel rondom een blikseminslag loopt er een spanning door de grond heen. Als die spanning jouw bereikt, ondervind je dezelfde effecten van een blikseminslag.

Bekijk voor meer informatie het volgende artikel: Is onweer gevaarlijk in een tent?

Weet daarom altijd waar je veilig kunt schuilen als je gaat kamperen!

[ad]

5. Liever niet in de caravan

Een caravan is altijd een twijfelpunt. Sommige oude caravans hebben een volledig metalen constructie, en die zijn veiliger dan de meeste moderne caravans. Maar toch is het allemaal niet heel erg luxe, die veiligheid. We raden je daarom aan om bij onweer niet in een caravan te gaan zitten maar in een auto of in een stevig gebouw.

Al moeten we wel zeggen dat door het feit dat een caravan vaak omringd wordt door andere hogere elementen de kans op een directe blikseminslag veel kleiner is.

Meer informatie over onweer en caravans kun je vinden in ons artikel: Is onweer gevaarlijk in een caravan?

6. Ook niet bij een hoog punt

De bliksem slaat altijd in het hoogste punt in. Dat is de wijsheid die velen van ons is bijgebracht tijdens onze jeugd. Maar wist je dat dit niet waar is?

En nee, dat is geen grapje 🙂

De bliksem slaat vaak in het hoogste punt in. Niet altijd. Een ontlading van de wolk naar de grond ontstaat namelijk doordat tegelijkertijd vanaf meerdere posities in de wolk en vanaf de grond onzichtbare ‘elementjes’ omlaag en omhoog gaan – deze kijken waar de weg van de minste weerstand is voor de flits. Zodra een paar elementjes van boven/beneden bij elkaar komt, is daar de minste weerstand – en daar vindt dan ook de bliksemflits plaats.

Dan snap je wel waarom de bliksem vaak op het hoogste punt inslaat. Omdat het hoogste punt hoger is dan alle ‘grond’-punten in de omgeving, is de kans het grootst dat het vanaf de grond opstijgende ‘elementje’ het eerst het dalende elementje bereikt. Daar is dan de weg van de minste weerstand – en voila, daar komt de wijsheid vandaan 🙂

Maar dat stijgen en dalen gaat niet altijd met dezelfde constante snelheid. Daarom kan het gebeuren dat een lager punt eerder is. Dan slaat de bliksem daar in.

Je mag er dus nooit vanuit gaan dat je als je ver genoeg van een hoog punt bent, veilig bent, omdat de bliksem daar inslaat. Maar dat betekent dus ook dat je liever niet bij dat hoge punt in de buurt bent. Ga daarom nooit onder een boom schuilen. Want hoewel de bliksem niet altijd inslaat op het hoogste punt, gebeurt dat wel vaak!

7. Ga altijd uit het water

Nadert er onweer en bevind je je op of in de buurt van het water? Ga dan het water uit en zoek een veilige plek op. Afhankelijk van de activiteit hebben we hier een overzicht met redenen waarom:

• Open boten: deze bieden geen enkele bescherming en zijn levensgevaarlijk tijdens onweer omdat ze op een grote wateroppervlakte het hoogste punt zijn.
• Surfplanken: dat geldt ook voor surfplanken. Deze zijn vaak niet geleidend waardoor je lichaam een betere geleider wordt. Dan loopt de stroom bij blikseminslag dus direct door je lichaam heen – en dat is levensgevaarlijk.
• Zwemmen: absoluut uit den boze bij onweer. Als de bliksem in het water slaat of in de buurt van het water inslaat dan gaat door het water een schok lopen. Zelfs zwakke bliksems zijn dan in staat om een mens zwaar te verwonden.
  • Voor gecombineerde binnen- en buitenbaden geldt dat als het binnen- en buitenbad met elkaar in verbinding staan, je ook het binnenbad uit moet.

8. Ga je naar een buitenzwembad? Volg de instructies

Het is prima voor te stellen dat je bang bent om naar een buitenzwembad te gaan op een dag waarop er onweer in de lucht hangt. Die angst is echter ongegrond. Vanuit de aansprakelijkheidseisen die een buitenzwembad heeft volgt zo’n bad altijd het weerbericht en de radarbeelden. Eventueel neemt het contact op met een meteorologische dienst voor extra advies. Het kan namelijk niet zo zijn dat zwembadbezoekers gevaar lopen.

Gaat het onweren? Dan geven de medewerkers van het zwembad instructies. Dat gaat mogelijk via een radio-installatie. Volg deze instructies altijd op.

9. Gebruik liever geen paraplu

Dit is een hele oude maar ook een hele bekende. Tijdens onweer mag je geen paraplu gebruiken, want dat zou de bliksem aantrekken. Op basis van allerlei onderzoek kunnen we stellen dat die claim niet klopt. Onweer wordt door niets anders veroorzaakt door een spanningsverschil tussen de wolken of tussen de wolk en de grond.

Niet door de paraplu dus.

Maar waarom we nog steeds zeggen dat je liever geen paraplu moet gebruiken tijdens een onweersbui? We weten ook dat de bliksem in veel gevallen inslaat in het hoogste punt. Een paraplu maakt je net een stukje hoger, waardoor je dus een iets hogere kans hebt om door de bliksem te worden getroffen. Daar is echter geen onderzoek naar gedaan, zo schrijft Science Based Life. Maar met onze kennis over bliksemflitsen kunnen we middels logisch redeneren bevestigen dat het wel echt zo moet zijn.

Het is dus niet zo dat een paraplu extreem onveilig is, en vooral niet als je in de buurt van andere hoge gebouwen bent. Maar dat je het lot soms aan de verkeerde kant kunt hebben wordt pijnlijk duidelijk in deze video:

https://www.youtube.com/watch?v=4VQsZytpPlA

10. Verspreid je als je in een groep bent

Ben je ergens met een groep op een onveilige plek aan het schuilen voor een onweersbui? Dan is het cruciaal dat je jezelf verspreidt. Zorg ervoor dat er minimaal 30 tot 50 meter tussen jou en de anderen zit.

Dat heeft te maken met het fenomeen dat ook wel bekend staat als stapspanning. Een bliksemflits zorgt voor een groot elektrisch veld rondom de plek van de inslag. Als je met z’n allen bij elkaar hurkt als je aan het schuilen bent, dan kan het heel goed zijn dat jullie allemaal getroffen worden door de bliksem – al dan niet direct of indirect.

Dat betekent ook dat de kans op overleven veel kleiner is, want er zijn een stuk minder mensen beschikbaar om eerste hulp te verlenen dan als jullie uit elkaar zouden staan. Zorg er daarom voor dat er tijdens het schuilen voldoende afstand tussen jou en de anderen zit. Dat maximaliseert de overlevingskansen bij blikseminslag.

Meer informatie over stapspanning vind je in ons artikel waarin we ingaan op de dood van een heleboel rendieren: Wat is stapspanning?

[ad]

11. Neem de juiste hurkhouding aan

Kijk eerst eens naar de afbeelding van hurkende festivalgangers bij het noodweer op Pinkpop 2014. Maar ook van zittende festivalgangers bij hetzelfde noodweer. Op die editie van het welbekende Nederlandse festival brak er een ongekend noodweer uit dat de festivalorganisatie behoorlijk overviel.

Net als de festivalgangers. En de festivalgangers hieronder hebben zich toch meer in gevaar gebracht dan nodig is. Vergelijk de afbeelding maar eens met de hurkhouding die je moet aannemen als je op een onveilige plek schuilt voor onweer:

• Maak je zo klein mogelijk. Dat hebben veel festivalgangers wel gedaan. Maar tegelijkertijd stonden er nog een aantal mensen. Dat doet het klein maken van de andere festivalgangers voor een groot deel teniet!
• Ga gehurkt zitten en zet je voeten zo dicht mogelijk bij elkaar. Dat komt door die stapspanning, die de meeste schade veroorzaakt als de spanning over grotere afstand door je lichaam kan lopen. Op de grond gaan zitten of liggen is precies vanwege die reden dus behoorlijk uit den boze.
• Draag bij voorkeur schoenen met een flinke rubberen zool.

We snappen dat je nu denkt – och, wat een belerende mannetjes die mensen van Bliksemdetectie 😉 Voor ons is dit echter een heel serieus punt. We moeten er blij mee zijn dat er op Pinkpop geen directe inslagen zijn geweest.

Mainstage B @Festivak in @jaarbeurs: Noodweer PinkPop’14, ook crisis op online media https://t.co/SZRCfrQdmh pic.twitter.com/xsjJuws89X

— HowAboutYou (@HowAboutYouNL) 23 november 2015

12. Ontkoppel elektrische apparatuur

Deze is natuurlijk een no-brainer. Ontkoppel elektrische apparatuur bij onweer, want de schok die een blikseminslag veroorzaakt kan ervoor zorgen dat je apparatuur gefrituurd raakt.

En dat wil je natuurlijk niet 🙂 😉

13. Sluit ramen en deuren

Het is belangrijk om je ramen en deuren te sluiten bij onweer. Dat komt doordat ramen en deuren meestal van materialen zijn gemaakt die elektriciteit niet geleiden. Daardoor kan de bliksem niet door een raam of een deur heen – en vanzelfsprekend is de bliksem wel gevaarlijk als je ze open hebt staan.

Om daadwerkelijk gevaarlijk te zijn als de ramen en deuren dicht zijn heb je twee bliksemflitsen nodig: één om de deur of het raam kapot te maken – en daarna nog een andere om daadwerkelijk elektriciteit naar binnen te leiden.

En in een normale situatie (dat wil zeggen, je bent niet het hoogste punt in de buurt) is het twee keer of vaker inslaan van bliksem op dezelfde plek heel zeldzaam, en al helemaal tijdens dezelfde onweersbui.

Daarom moet je altijd ramen en deuren sluiten als er een onweersbui losbarst.

14. Blijf bij ramen weg

Hoewel de bliksem dus niet door ramen heen kan gaan is het wel aan te raden om niet te dicht bij ramen in de buurt te gaan staan. Dat heeft meer te maken met de lichtintensiteit van een bliksemflits die dichtbij inslaat dan met het directe gevaar. De bliksem kan zo nu en dan een enorm felle flits veroorzaken. Deze kan schadelijk zijn voor je ogen.

Zorg er daarom voor dat je niet te dicht bij ramen in de buurt staat tijdens een onweersbui.

15. Raak geen metalen objecten aan

Metalen objecten zijn geleidend en het is daarom niet handig om metalen objecten aan te raken, bijvoorbeeld als je schuilt in een hurkhouding langs een voetbalveld (ervan uitgaande dat je niet meer op tijd bij een veilig gebouw kan komen).

[ad]

16. Ga niet douchen

We raden het af om te douchen tijdens onweer. Dat heeft te maken met het feit dat de leidingen in veel huizen nog van metaal zijn. Slaat de bliksem in, dan geleidt deze in een slecht geval door de leidingen binnenhuis – en door het water heen. Aangezien jij daar onder staat ben jij zelf waarschijnlijk ook een goede geleider.

En ook dat wil je liever niet meemaken. Daarom geldt: ga niet douchen bij onweer!

17. Blijf waakzaam voor een sissend geluid

Hoor je een sissend geluid, ga dan direct naar een veilige plaats, bijvoorbeeld een auto of een gebouw. Lukt dat niet? Neem dan de hurkhouding aan. Een sissend geluid of een fluittoon betekent namelijk dat het kanaal van de voorontlading bij jou in de buurt is. Het kan dus dat er binnen een paar seconden een bliksemflits ontstaat. Dit is een levensgevaarlijke situatie.

18. Let op je haren

In de sectie ‘merkwaardige onweermeldingen’ van de Nederlandse weervereniging VWK zien we het volgende fragment staan:

Ik stond op een oud romeins gebouw in Ostia Antica. Het onweerde en mijn vriend samen met nog een toerist stonden op het dak van een oude romeinse ruine. Toen ik ook het dak bereikt had voelde ik een tinteling door mijn lichaam, een vreemd gevoel op mijn hoofd en zag ik een flits, alsof iemand in het donker met een zaklamp in mijn gezicht scheen.

Mijn vriend draaide zich om en moest hard lachen omdat mijn haren recht overeind stonden. Ik was er even van ondersteboven. Kort hierna hoorde ik de donder. Het gekke is dat mijn vriend en die man helemaal niets hebben gevoeld terwijl we maar op een paar meter afstand van elkaar stonden! Als mijn haren niet recht overeind stonden, had mijn vriend me waarschijnlijk dan ook niet geloofd.

Zoals de VWK terecht beschrijft in haar antwoord hebben we hier te maken met een bijzonder gevaarlijke situatie. Bij onweer zoeken zogeheten ‘voorontladingen’ het efficiëntste kanaal voor de echte bliksem. De bliksem zoekt immers, net als iedere andere toepassing van elektriciteit, de weg van de minste weerstand. Bij een onweersbui zijn tegelijkertijd meerdere voorontladingen op zoek naar een kanaal waar deze weerstand het kleinst is. Daarbij gaan vanaf de grond en vanuit de wolk ‘elementjes’ omhoog en omlaag. De schrijver van de onweersmelding heeft te maken gehad met zo’n omhooggaande voorontlading. Dat ze de flits zag betekent dat ze blij moet zijn dat ze nog leeft: dáár was dus de weg van de minste weerstand, maar dat had ook zomaar zijzelf kunnen zijn.

Gelukkig is het goed afgelopen.

De moraal van het verhaal is dus om je haren goed in de gaten te houden. Als je merkt dat er iets raars gebeurt – als je haren bijvoorbeeld overeind gaan staan – dan is het van levensbelang om direct naar een veilige plek te gaan. Dat is ofwel een huis of een auto. Op dat moment is een voorontlading bezig omhoog te gaan en het pad vrij te maken voor een bliksemflits. Meestal heb je dan nog een paar seconden voordat er een ontlading plaatsvindt.

En je wilt niet dat die bij jou belandt.

Lukt het opzoeken van een veilige plek niet? Maak je dan direct zo klein mogelijk en neem de bliksemhurkzit aan. Die paar centimeter kan soms het verschil zijn tussen leven of dood!

19. Haal metalen objecten van je lichaam af

Metalen objecten trekken de bliksem niet aan – dat hebben we gezien bij de tip over de paraplu. Maar mocht er toch iets gebeuren en je wordt direct of indirect geraakt door de bliksem, dan is het belangrijk dat je geen metalen objecten om je lichaam hebt. Deze kunnen in een klap heel sterk opwarmen, hetgeen ernstige brandwonden kan veroorzaken.

20. Kijk of je een tinteling voelt

Naast het verschijnsel van omhoogstaande haren kan het ook gebeuren dat je een tinteling voelt als gevolg van een voorontlading. Ook dat is een sterke aanwijzing dat er een bliksemkanaal aan het vormen is vanaf jouw lichaam naar de wolk. Ga direct naar een veilige plek of neem de bliksemhurkzit aan als dat niet lukt. Maak je zo klein mogelijk.

[ad]

21. Denk niet: maar mijn zool is van rubber

Rubber is in principe niet geleidend. Daarom geldt in Nederland veelal de wijsheid dat je met rubber zolen veilig bent als de bliksem in de buurt zou inslaan. Hoewel er veel gevallen (ook fatale, helaas) bekend zijn waar de lichaamsdelen ‘beschermd’ door rubber zolen niet voor schroeiplekken zorgden is het maar de vraag in hoeverre de rubberlaag dik genoeg is om daadwerkelijk altijd beschermend te zijn.

Ons advies is hier dan ook: dat het in één geval werkt, betekent niet dat jij ook veilig bent. We raden je daarom aan om deze gedachtewijze te laten vallen en je met onze andere tips voor te bereiden op een naderende onweersbui.

22. Bekijk het weerbericht

Oké, dit is een redelijke no-brainer, maar toch: bekijk voordat je op pad gaat altijd het weerbericht. Als het gaat om Nederland en België, dan kun je op onze homepage kijken of er vandaag onweersbuien gaan ontstaan. Maar ook is het relevant om meer bronnen te raadplegen, vooral als je buiten Nederland of België bent. In ieder land is de nationale weerdienst aangewezen om wettelijk gezien waarschuwingen te geven voor noodweer.

Via MeteoAlarm kun je in Europees verband deze waarschuwingen bekijken. Een andere goede tip is Kachelmannwetter.

23. Herken onweerswolken

Onweer ontstaat meestal op verschillende manieren:

• In een onweerswolk;
• In een nevel van sneeuw (thundersnow);
• In vulkanische as.

Vanzelfsprekend is het eerste geval het meestvoorkomend – bijna al het onweer op aarde wordt door een onweerswolk veroorzaakt. In het Latijn heet zo’n wolk ook wel cumulonimbus. Er zijn een aantal karakteristieken waaraan je kunt herkennen dat er een cumulonimbus jouw pad op komt:

• De wolk heeft een (soms veel) grotere hoogte ten opzichte van zijn omgeving;
• Je ziet enorm opbollende torens van wolken, mogelijk aan de bovenkant ‘afgevlakt’ in de vorm van een aambeeld.

Een voorbeeld van zo’n cumulonimbuswolk zie je hieronder – het gaat hier om een relatief zwakke vorm (dat kun je zien doordat de bovenkant van de wolk wat rafelig is, sterke cumulonimbu zijn heel scherp begrensd) gefotografeerd door onze stormspotter Sipke Broekstra. Desondanks kan ook deze wolk onweer bevatten! Er is namelijk geen manier om te herkennen dat een Cb onweer bevat, dus je moet er vanuit gaan dat iedere Cb onweer kan produceren.

En nu je zo’n wolk weet te herkennen kun je een stuk beter het weer inschatten als je onderweg bent.

24. Weet hoe je gaat reageren

Het is heel makkelijk om in paniek te raken als er een onweersbui losbarst, vooral als je niet in de buurt bent van een veilige schuilplaats. Bedenk daarom vooraf hoe je gaat reageren als er tijdens je trip een onweersbui losbarst. Zo zorg je ervoor dat je je eigen veiligheid maximaliseert, want paniek is een slechte raadgever.

25. Weet ook hoe je EHBO kunt verlenen

Als mensen in jouw omgeving getroffen zijn door de bliksem dan is het zaak om zo snel mogelijk eerste hulp te verlenen. Maar hoe doe je dat? Weet wat de bliksem kan veroorzaken:

• Brandwonden;
• Beschadiging van de organen;
• Een directe hartstilstand;
• Neurologische schade.

Het meeste kan pas echt worden vastgesteld en opgelost in een ziekenhuis. Daarom is dit het stappenplan voor eerste hulp bij blikseminslag:

• Breng het slachtoffer naar een veilige plaats, indien mogelijk.
• Alarmeer onderweg of op de plaats van impact de hulpdiensten en begeleid ze naar de juiste locatie.
• Pas eerste hulp toe, afhankelijk van de situatie:
  • Kijk bij brandwonden of het slachtoffer een stof van plastic draagt. Verwijder deze.
  • Belangrijker is echter om te controleren of het slachtoffer een polsslag heeft. Heeft hij of zij deze niet? Begin dan direct met reanimatie.
• Wat nu als het slachtoffer bijna nergens last van heeft? Breng hem alsnog naar een arts. Bliksem kan voor ernstige interne letsels zorgen.

Tip: als je nog niet weet hoe je een EHBO-cursus moet geven, dan kun je op de site van het Rode Kruis kijken waar je zo’n cursus in de buurt kunt volgen.

[ad]

26. Bedek je oren

Het is slim om niet te dicht bij ramen in de buurt te staan omdat een felle bliksemflits je zou kunnen verblinden – wat schadelijk is voor je ogen. Tegelijkertijd kan een heel dichtbij inslaande bliksemflits voor een enorme klap zorgen, door de enorm snel uitzettende lucht bij de bliksemflits. Als je in het open veld zit en gehurkt schuilt voor het onweer dan is het slim om ook je oren te bedekken. Slaat de bliksem in, dan loop je veel minder kans op gehoorschade door een felle donderklap.

27. Sluit je ogen

Nog zo één 🙂 Naast een enorm harde klap kan de bliksem er ook voor zorgen dat er een enorm felle lichtflits ontstaat. Dat gebeurt vooral als de bliksem dicht bij je in de buurt inslaat. Sluit daarom als je in de hurkhouding zit en je oren bedekt houdt ook je ogen, zodat je ogen niet beschadigd raken door een enorm felle lichtflits.

28. Let op de randverschijnselen

Hoewel de bliksem misschien wel heel dodelijk kan zijn is het zeker niet het enige gevaar tijdens een onweersbui. Ook de randverschijnselen die met een onweersbui gepaard gaan kunnen voor direct gevaar zorgen:

• Zware windstoten van soms 120 kilometer per uur of meer kunnen ervoor zorgen dat constructies zoals tenten omwaaien, met mogelijk kwetsuren of schade als gevolg;
• Grote hagelstenen kunnen voor verwondingen zorgen, maar zorgen in de regel vooral voor grote materiële schade;
• Overstromingen of ook wel flash floods genoemd kunnen plaatsvinden onder invloed van zware regenval. Let daarom goed op dit fenomeen bij het bepalen van een veilige plek.
• Tornado’s zijn niet overal ter wereld uitgesloten. Ook in Nederland komen ze sporadisch voor. Een tornado kan in het ergste geval (denk dan bijvoorbeeld aan de Verenigde Staten) complete steden wegvagen. Ben je in een gebied waar tornado’s voorkomen? Weet dan altijd waar je de dichtstbijzijnde schuilkelder kunt vinden.

29. Houd de buienradar goed in de gaten

Er zijn verschillende apps die je kunnen helpen om de bliksem in de gaten te laten houden:

• KNMI.nl, officieel belast met meteorologische taken in Nederland waardoor de onweerradar zeer betrouwbaar is;
• Bliksemdetectie.nl;
• KachelmannWetter;
• Storm Archive.

30. Wacht een half uur

We hebben eerder in dit artikel de 30/30-regel bestudeerd. Het is onveilig om naar buiten te gaan als:

• Er minder dan 30 seconden zitten tussen flits en donder;
• De laatste flits minder dan 30 minuten geleden is geweest.

We zagen dat in Nederland veelal de tiensecondenregel wordt gebruikt – dan is de bliksem dus 3,5 kilometer van je verwijderd. Desondanks wordt ook wel aangeraden om een half uur te wachten nadat het onweer is geweest. Pas dan is het veilig om weer naar buiten te gaan. Hoewel de dertigsecondenregel qua afstand dus niet veel gebruikt wordt in Nederland, is het tweede deel wel verstandig om te gebruiken.

[ad]

31. Let op dieren

Bescherm ook dieren tegen een onweersbui. In het artikel over stapspanning hebben we kunnen zien dat een boel rendieren overleden na blikseminslag. Hoewel dat in dit geval amper te voorkomen leek is het verstandig om dieren dicht bij jezelf in de gaten te houden. Mocht er vee getroffen worden door de bliksem, dan moet je direct een dierenarts inschakelen en/of contact opnemen met de eigenaar van het vee.

32. Onthoud: donder horen = onveilig

De donder horen betekent dat je je in de regel op een onveilige afstand tot een onweersbui bevindt. Pas daarom goed de tiensecondenregel of de 30/30-regel toe als je donder lijkt te horen en bepaal of je een veilige schuilplaats moet zoeken.

33. Ga NOOIT zitten of liggen als je buitenshuis schuilt!

Vanwege de al eerder benoemde stapspanning is het levensgevaarlijk om te gaan zitten of liggen als je buitenshuis schuilt. De oppervlakte waardoor de spanning kan gaan lopen wordt dan veel groter, waardoor de klap die je lichaam ondervindt veel zwaarder wordt. Bij een blikseminslag in Amersfoort leek het erop dat de slachtoffers tegen een boom zijn gaan zitten. Ze hebben de klap helaas niet overleefd.

Hoe wel te gaan zitten? De beste houding is de zogeheten ‘hurkhouding’. Zet je voeten dicht tegen elkaar, ga gehurkt zitten en maak je zo klein mogelijk.

34. Kijk goed uit voor anderen

Zorg ervoor dat als je schuilt voor onweer je altijd telt hoeveel anderen er over zijn. Zorg ervoor dat je nooit iemand mist. Dat is veilig voor iedereen.

35. Bergwandeling? Nooit onder rotsen schuilen

De bliksem zoekt een weg door en rondom de rotsen naar de grond. Als je onder rotsen schuilt kan het zijn dat jij een betere geleider wordt dan je omgeving. Schuil daarom nooit onder rotsen. Heb je echt geen andere optie? Kijk dan of je een grot kunt vinden en ga zo ver mogelijk achterin de grot zitten. Zorg ervoor dat je de afstand tussen je hoofd en het plafond van de grot zo groot mogelijk maakt; ga ook in de hurkhouding zitten.

[ad]

36. Blijf uit de buurt van geleiders

Een beetje een no-brainer 🙂 Geleiders kunnen ervoor zorgen dat de stroom op jou overslaat. Bekende geleiders zijn metalen en water.

37. Gebruik geen bedrade telefoons

Ok, je zult nu denken – wat een oud en achterhaald artikel 🙂 Hoewel we vandaag de dag veelal met onze smartphone bellen gebruiken sommige mensen ook nog bedrade telefoons. Hoewel de meeste telefoonverbindingen in Nederland onder de grond liggen kan het in andere landen zo zijn dat telefoonkabels bovengronds worden opgehangen. Daar worden palen voor gebruikt. Als de bliksem in zo’n paal slaat baant de stroom zich een weg door de bedrading – en komt dus ook bij jouw bedrade telefoon uit.

Mocht je een bedrade telefoon hebben, dan raden we je (ook in Nederland) aan om niet te telefoneren tijdens een onweersbui.

38. Ga weg van een natte ondergrond

Hoewel sommige bronnen beweren dat een natte ondergrond niet onveiliger is dan een droge ondergrond, geldt toch dat water elektriciteit geleidt. Daarom raden we je aan om zo veel mogelijk te schuilen in een droge ondergrond. Bij voorkeur in een stevig gebouw.

39. Ken de noodnummers

Goed voorbereid zijn op een mogelijke onweersituatie betekent ook dat je de alarmnummers van het land waarin je je bevindt uit je hoofd weet. Zo zorg je ervoor dat je zo snel mogelijk medische hulp kunt inroepen. Hieronder hebben we een lijstje van noodnummers gepubliceerd voor een flink aantal landen, dat we op Wikipedia hebben gevonden.

• In de Europese Unie is het alarmnummer 112;
• In Albanië, Andorra, IJsland, Kosovo, Liechtenstein, Macedonië, Monaco, Montenegro, Noorwegen, Oekraïne, San Marino, Servië, Vaticaanstad, Zwitserland, Israël, Rusland en Turkije is het alarmnummer ook 112;
• In de Verenigde Staten en Canada is het alarmnummer 911;
• In Zuid-Amerikaanse landen zijn verschillende alarmnummers in gebruik. Zoek deze voor vertrek dus op!
• In Australië is het alarmnummer 000, in Nieuw-Zeeland 111;
• In Aziatische landen zijn ook verschillende alarmnummers in gebruik. Informeer jezelf dus goed!
• Hetzelfde geldt voor Afrika;
• Bel je via een satellietverbinding (Iridium)? Het alarmnummer is dan 767.

40. Word niet misleid door blauwe luchten!

Je zult het misschien raar vinden, maar het gebeurt regelmatig dat mensen gewond raken of helaas zelfs overlijden als gevolg van een blikseminslag terwijl de zon schijnt.

Blauwe luchten zijn nu immers niet wanneer je onweer verwacht. In het Engels wordt dit dan ook wel een “Bolt from the Blue” genoemd.

Toch is het mogelijk dat je door de bliksem wordt getroffen die wordt veroorzaakt door een onweersbui die op dat moment nog behoorlijk ver van je verwijderd is. Zo’n bliksem legt dan eerst een heel eind horizontaal af, van de onweersbui af, en buigt dan pas naar beneden toe. In Amerika zijn er gevallen bekend van onweer dat op 40 kilometer van de bui insloeg! Hoewel in Amerika onweersbuien natuurlijk een stuk krachtiger zijn dan in Nederland en België, toont het wel de kracht van onweer aan.

Onderschat het onweer dus niet. Is er op een dag kans op onweer (check dat bijvoorbeeld via onze pagina Kans op onweer), houd dan regelmatig de radar in de gaten.

[ad]

41. Reanimatie is effectief bij blikseminslag

Door blikseminslag kan soms een acute hartstilstand ontstaan. Dat komt doordat het hart volledig in de war raakt van de elektrische schok die in het lichaam optreedt. Het blijkt echter dat reanimatie effectief is bij het weer op gang brengen van het hart na blikseminslag. Controleer daarom altijd of een slachtoffer nog een polsslag heeft en start daarna met reanimatie.

42. Ken de waarschuwingen

Er wordt niet voor niets gewaarschuwd. Veel mensen geloven inmiddels niet meer in de kans op onweer als het KNMI “weer eens code geel uitgeeft”. Toch is het erg belangrijk ook om dan enigszins waakzaam te zijn. Ons advies is hier om te herkennen waarom het KNMI code geel, oranje en rood moet uitgeven, zodat je verwachtingen realistisch zijn.

Bekijk voor meer informatie het artikel: Code geel, oranje en rood: hoe zit het?

43. Praat met anderen over onweersbuien

Spreek met anderen ook eens over de manier waarop jij omgaat met onweersbuien. Misschien doen anderen dingen wel op een andere manier. Je kunt er door over te discussiëren voor zorgen dat anderen weer wat meer leren over onweersbuien – of dat jij misschien dingen wel op een andere manier gaat doen. Als het erop aankomt kan dat misschien wel levens besparen!

Uiteraard mag je men ook naar dit artikel verwijzen voor meer informatie 🙂

44. Raak niet in paniek

Paniek is een slechte raadgever is de spreuk die we veelal gebruiken. Dat is het dan ook echt. Raak niet in paniek als er een onweer losbarst. Zorg voor een goede strategie en pas deze rationeel toe. Dan vergroot je de kansen dat je het onweer zonder enige kleerscheuren doorkomt.

45. Installeer bliksembeveiliging

Bliksembeveiliging kan een boel schade en problemen voorkomen. Het is zelfs mogelijk om een 100% bliksembeveiliging te garanderen, maar uit kostenoogpunt wordt dit meestal niet gedaan. De gemiddelde beveiligingsgraad ligt rond de 80 tot 85%, volgens Schaap Bliksembeveiliging. We raden je daarom aan om eens te kijken naar bliksembeveiliging. Dat kan een boel ellende voorkomen.

[ad]

46. Volg meteorologen op sociale media

Op de hoogte blijven van onweersbuien? Sociale media kunnen je tegenwoordig ook goed helpen om op de hoogte te blijven van onweersbuien. Zorg er dan wel voor dat je partijen volgt die voldoende kennis over onweer in huis hebben. Goede voorbeelden zijn meteorologen van weerbedrijven. Een lijstje van mensen die je kunt volgen:

• Dennis Wilt, Jordi Bloem, Reinier van den Berg, Margot Ribberink, Dennis Wilt van MeteoGroup
• Jennifer Faber en William Huizinga van RTL/Buienradar
• Jordi Huirne van Weeronline/MeteoVista
• En Bliksemdetectie.nl niet te vergeten 🙂

47. Rijd niet door een overstroming

Zorg ervoor dat je niet door een overstroming heen rijdt. Als er ergens veel water op de weg ligt kun je moeilijk inschatten hoe diep het water daadwerkelijk is. Voorkom dat je vast komt te zitten met je auto en rijd niet door een overstroming.

48. Koop een draagbare bliksemdetector

Een draagbare bliksemdetector is tegenwoordig voor een paar tientjes te koop. De detector zorgt ervoor dat radiosignalen die worden uitgezonden door bliksemflitsen worden opgepikt. De detector gaat vervolgens piepen. Deze detectoren hebben over het algemeen geen richtingfunctie, maar zorgen wel voor een eerste goede waarschuwing.

49. Bekijk je verzekeringspolis

Zorg ervoor dat je verzekering in orde is op het gebied van blikseminslagen. Kijk ook goed of de verzekering wel de daadwerkelijke schade dekt en kijk ook goed naar de hoeveelheid die vergoed wordt, of het minimumbedrag. Zo voorkom je dat je voor verrassingen komt te staan als de bliksem daadwerkelijk inslaat.

50. Controleer je huis bij blikseminslag

Een vriend van mij vertelde ooit een verhaal van hem op vakantie. De bliksem was in het huisje ingeslagen waar hij met zijn familie lag te slapen. Pas een half uur later bleek dat het maar goed was dat ze niet opnieuw in slaap waren gevallen: de buren stonden aan de deur te kloppen dat de zolder in brand stond. Blikseminslag zorgt regelmatig voor brand in de nok van een gebouw. Controleer daarom direct je huis nadat de bliksem is ingeslagen. Bel eventueel preventief de brandweer.

Heb jij nog meer tips? Je mag ze vanzelfsprekend delen in de reacties hieronder!